Unpacking the 3Package Deal 2016: Ronit Porat & Klara Ravat

De komende maanden nemen we de vijftien diverse talenten van de 3Package Deal 2016 onder de loep in het jaar waarin ze hun kunstpraktijk verder ontwikkelen en zich binnen een scala wijd uiteenlopende disciplines - van mode tot film, en van urban dans tot olfactory art - voorbereiden op hun eindpresentatie. Dit keer spraken we met Ronit Porat en Klara Ravat, twee multidisciplinaire kunstenaars met een passie voor analoge technieken en herinnering.

Graven in het verleden

Ronit Porat werd geboren in Kibboets Kfar Gil’adi in Israël en verhuisde voor de 3Package Deal (Coalitie Transhistoriciteit) naar Amsterdam. Haar nieuwe omgeving biedt haar ruimte voor persoonlijke en politieke reflectie, alsmede een hele nieuwe geschiedenis om uit te pluizen. Zo komt het dat Porat naast het plannen van projecten in haar geboorteland en het ontdekken van samenwerkingsmogelijkheden in Nederland, ook de Amsterdamse archieven in is gedoken - zoals die van haar coalitiepartners Castrum Peregrini, de Oude Kerk, de Reinwardt Academie en Museum van Loon. Ze zou voor het eind van het jaar graag een verborgen connectie tussen de vier instituten ontdekken, hoe klein ook de kans, en een expositie organiseren over hun geschiedenis.

Porat beschrijft haar werk als een “constante dialoog tussen het verleden en de toekomst”. Door middel van fotografie, collage en installaties vormt ze nieuwe narratieven uit (gedeelde) geschiedenis. Fotografie heeft haar voorkeur: “Je hersens gaan ‘aan’ als je een camera oppakt. Het is mijn manier van denken, hoe mijn geheugen werkt.” Ze heeft een grote interesse in biografieën en archiefmateriaal, zeker nu we dagelijk zoveel beelden te zien krijgen. De geschiedenis kan daarbij een voorbode zijn voor zowel het heden als de toekomst. Porat: “Sommige geschiedkundigen zeggen dat je niet moet vergelijken. Maar ik heb me de laatste tijd veel met de Weimar Republiek bezig gehouden en wat er nu gebeurt - dat is gewoon herhaling. Eng, en juist daarom moet je kunst blijven maken.”

Voor haar meest recente project Mr. Ulbrich and Miss Neumann, dat in januari in Israël geëxposeerd werd, richtte ze zich op een Berlijnse horlogemaker in de jaren ‘20 van de vorige eeuw. In zijn vrije uren deed hij dienst als softcore fotograaf, tot hij door een van zijn modellen werd vermoord. Porat toont zijn foto’s in een ‘casa Kaizer panorama’, een soort peephole-installatie die een collectieve kijkervaring biedt. Die tweestrijd tussen het persoonlijke en het gemeenschappelijke is kenmerkend voor het werk van Porat, die van mensen houdt, maar ook vaak lange tijd alleen is. Ze kwam de horlogemaker tegen toen ze stapels mugshots moest doorspitten voor een onderzoek naar forensische wetenschap en vroege fotografie. “Ik vond een vreemde naaktfoto van een vrouw. Dat bleek het meisje te zijn die hem heeft vermoord. Hij was een zieke man, maar het is heel interessant om te zien wat een invloed hij op latere fotografen heeft gehad.” Het is typisch Porat: ze onderzoekt de geschiedenis door de dingen die achterblijven in context te plaatsen. Wie weet wat voor een Amsterdamse geheimen ze bloot zal weten te leggen.

Het onzichtbare zichtbaar maken      

‘Olfactory artist’ en experimenteel filmmaker Klara Ravat (Barcelona) werkt ook met dingen die achterblijven. In dit geval is dat geur. Ze richt zich op de connectie tussen geur, sociale structuren en geheugen, en combineert zo fictie met realiteit, en historisch erfgoed met het hier en nu. Op 9 Maart opent haar aroma lab in Mediamatic, dat samen met Waag Society and VU Amsterdam de Bio-Art coalitie vormt waar Ravat voor is geselecteerd. Ze organiseerde eerder een evenement over de geur van een stad. Hoe maak je iets dat zo gelaagd en bovenal onzichtbaar is, zichtbaar? Ravat: “Je moet eerst begrijpen dat geur iets subjectiefs is. Amsterdam ruikt voor mij anders dan voor jou. Dus je gaat met mensen praten, en je probeert te achterhalen welke geuren altijd aanwezig zijn.” Na de stad te hebben ‘gedestilleerd’ door geuren uit de directe omgeving te extraheren, voegt Ravat performance-elementen en analoge film- en fotografie toe: “Film is voor mij een manier om geur-gerelateerde dingen over te brengen. De manier van werken in het lab en in de donkere kamer lijkt heel erg op elkaar. Het is een soort koken.” 

Ravat werkt pas sinds 2012 met haar neus maar is altijd al geïnteresseerd geweest in geur - ze maakte als kind zelfs haar eigen parfums. Het kwartje viel pas echt tijdens haar studie Art Science aan de KABK. “Een leraar vertelde ons over de effecten van geur op dementie. Dat deed iets met me. Ik vind het geweldig dat geur onzichtbaar, en tegelijkertijd zo krachtig is.” Zo was daar die ene keer dat de geur van een stuk zeep opeens herinneringen aan haar basisschoolvriendinnetje bij haar opriep. Ze nam het stuk mee naar huis en ruikt er soms aan. “Het geeft me een fijn gevoel.”

De psychologie van geur vormt de basis voor Ravat’s huidige project, dat te maken heeft met het overzetten van iemands lichaamsgeur - een “vingerafdruk”, zoals ze het noemt - op een ander, zodat je diegene beter kan begrijpen. “Bij geliefden zijn het vaak juist de verschillen,” zegt Ravat. “Je maakt sterkere kinderen met iemand met een ander immuunsysteem. Maar met empathie denk ik dat het de overeenkomsten zijn. Onze geur zegt heel veel over onze identiteit. Het is niet alleen het gevolg van bacteriën, maar ook van ons eetpatroon en waar we vandaan komen.” Ze dacht eerst aan een soort ‘Eau du You’, een parfum van jouw specifieke geur, maar nu denkt ze dat het realistischer is om “lichaamseigen bacteriën op een ander over te zetten en ze daar te laten groeien. Alleen kan er dan ook iets heel nieuws ontstaan.” Ravat’s onderzoekende geest is het gevolg van een aangeboren nieuwsgierigheid die ze ook heeft voor het komende jaar: “De 3Package Deal heeft echt deuren voor me geopend. Zo heb ik laatst iemand ontmoet die onderzoek doet naar welke hormonen en feromonen planten en motten gebruiken om te communiceren. We weten nog zo weinig.”

Over de 3Package Deal

De 3Package Deal, een initiatief van het AFK en Bureau Broedplaatsen (BBp), stimuleert en faciliteert door middel van betaalbare woon- en werkruimte, een budget van € 22.500 en professionele begeleiding van een aantal gerenommeerde Amsterdamse coalities ieder jaar de ontwikkeling van een geselecteerde groep creatieve talenten. Ronit Porat maakt dit jaar deel uit van de Coalitie Transhistoriciteit, samen met Castrum Peregrini, de Oude Kerk, de Reinwardt Academie en Museum van Loon. Klara Ravat zit bij de Bio-Art Coalitie, met Mediamatic, de Waag Society en VU Amsterdam.

Tekst & Beeld: Lauren Mae Murphy